АДАМ АЙТЫС БОЛАН СО НЕ ІСТЕУІМІЗ КЕРЕК?

 

Мсылманды таным бойынша марма тірі туыстары берген садааларды сауабы да тиеді. Бхариді Сахихында Абдулла ибн Аббастан (р.а.) мынадай риуаят келтірілген. «Елден жырата жргенінде Саид ибн Убаданы анасы айтыс болды. Сонда ол Пайамбарды (с.а.с.) алдына келіп: «Уа, Алланы елшісі! Мен сыртта жргенде анам айтыс болыпты. Енді оны атынан садаа берсем оан сауабы тие ме?» – деп срады. Пайамбар (с.а.с.) «И», – деді. Сонда Саид (р.а.): «Олай болса, сізді ку ыламын, анамны атынан баымды Алла жолында садааа беремін», – деді». Осы таырыпта Мслімні Сахихында да бу урайрадан (р.а.) мынадай риуаят жеткізілді. «Бір кісі Пайамбара (с.а.с.) келіп: «Атам айтыс болды. Артында мал-дниесі алды. Алайда малы туралы ешандай сиет алдырмады. Енді мен ол кісіні атынан садаа берсем, сауабы тие ме?» – деп срады. Пайамбар (с.а.с.): «Ия», – деп жауап берді». 1. Мармны атынан ажылы жасау. Бхариді Сахихында Ибн Аббастан (р.а.) мынадай риуаят келтірілген: «Жуйна тайпасынан бір йел Пайамбара (с.а.с.) келіп былай деді: «Анам ажылы парызын теуді серт еткен еді. Біра оны тей алмай айтыс болды. Енді оны орнына мен тесем болады ма?» – деді. Сонда Пайамбар (с.а.с.): «Оны орнына ажылыын те. Егер ананы мойнында арызы болан болса, сол арызды тер ме еді? Алланы арызын тедер. Алланы арызын теу басаны арызын теуден арты», – деді. Бл хадиске тсінігінде адамны бірінші зі шін ажылы парызын теп, сосын басаны атынан тегені дрыс делінеді. Оан тмендегі хадис длел болады. Алланы елшісі (с.а.с.) зіні атынан ажылы парызын орындамай трып баса адамны атынан орындаан кісіге былай деді: «уелі зі шін, сосын Шибрима шін ажылы ыл», – деді. Шибрима – ол адамны кесіні аты еді. 2. Мармны арызын теу де оан пайда береді. йткені аталан арыз мармны мойнынан тсіп, ол жеілдеп алады. Бан бу атададан (р.а.) жеткен хадис длел. «Бір кісі лген кісіні екі динар млшеріндегі арызын теуді з мойынына алды. Ол кісі мармны арызын тлеген стте Пайамбар (с.а.с.): «Міне, оны (мармны) терісіне енді ана суы жгірді», – деді. Яни, арызыны тленуімен оны абірдегі жадайы жасарды. 3. Тірілерді лген кісіге тарту еткен сауаптары да тиеді. Яни бір кісі жасы іс істеп, оны сауабын бір марма баыштаса сауабы тиеді. Негізі ізгі амалды сауабы оны істеген адама тиесілі, атына жазылады. зіне тиесілі мал-млкінен мармны атынан садаа бергені секілді, егер жасылыыны сауабын да марм болан кісіге арнаса, иншалла, абыл болады. Мнысымен ізгі ісіні сауабынан зі де р алмайды. 4. Алла разылыы шін оылан ранны сауабы да тиеді. Бл мармны атынан істелінген ізгі іс пен ажылыа сас. Ізгі амалды сауабы оны істеушіге тиесілі боландытан, ол сауапты алаанына сыйлай алады. Сйтіп, Алла Тааланы алауымен оылан аяттарды сауабы мйітке жетеді. Пайамбар (с.а.с.): «Кім абірстана кірсе жне Ясин сресін оыса, Алла Таала ліктерді азабын тотатады, ал оыан кісі болса ліктерді санына арай жасылы-сауаптара ие болады», – деген. Ахмет ибн Ханбал былай деген: «орыма кірседер Фатиха сресін жне Ыылас, Фала, Нас срелерін оып, сауабын мармдара баыштадар. лбетте, олара сауабы тиеді». Омар ибн Хаттабты (р.а.) лы Абдулладан жеткен риуаятта Омар (р.а.) зират басында Баара сресін оуа бйыран. Дниеден ткен кісіге баышталынан Алла шін жасалан ізгі істерді, садааларды сауабы жететіндігі секілді ран оып, сауабын баыштауды, да жасауды, жарылау тілеуді де сауаптары тиеді. Мндай істерді тп негізі – Алла жолында жасалынан садаа. Садаа дегенде тек ана материалды нрселер ана назара алынбайды. Пайамбар (с.а.с.) сапарда намазды ысартып оу туралы сраандара: «ысартылан намаз – Алланы сендерге берген садаасы. Оны садаасын абыл алыдар», – деген-ді. Ал тменде келтірілген келесі бір хадисінде садааны баса да трлері барын анытап айтан. бу Зар л-ифариден (р.а.) былай дейді: «Пайамбара (с.а.с.) сахабаларыны бір тобы келіп: «Уа, Расулалла! Байлы иелері кп сауапты алып кетті: олар біз сияты намаз оиды, біз сияты ораза ттады, сосын мал-мліктеріні артыынан садаа береді», – дейді. Сонда Пайамбар (с.а.с.): «Алла сендерге садаа шыаратын нрселер жасамап па еді? Шындыында рбір тсбих («Субханалла» деп айту) – садаа, рбір ткбір («Аллау кбар» деп айту) – садаа, рбір тхмид («лхамдулилл» деп айту) – садаа, рбір тлил («Л ил иллалла» деп айту) – садаа, жасы іске ндеу – садаа, жаман істен тыю – садаа, тіпті, біреулеріні мшесінде де садаа бар», – деді. Сонда сахабалар: «Уа, Расулалла! Сонда бізді біреуіміз (йелімен осылып,) марын андырса, соан да сауап бар ма?» – срады. Алланы елшісі (с.а.с.): «Крмейсідер ме, егер онысын харама салса, сол шін оан кн болмай ма? Соан керісінше егер ол онысын халала салса (яни, некемен осылса) оан сауап болады», – деді. Мслім риуаяты.