Азатты таын асаан Алаш арыстары ткен тарихымыза тоталса 1916 жылы лт-азатты ктеріліс, 1917 жылы апан, азан ткерістері, Алаш озалысы, азамат соысы – осы тарихи оиалар брі де тл топыраымызда зіндік із-бедерлерін мол алдырды. Семейде 1917-1920 жылдары лт азатты озалысыны айраткерлері .Бкейханов, А.Байтрсынов, М.Дулатов, Х.аббасов, М.Тынышбаев, .Ермеков, Е.Омаров, Ш.дайбердиев, Ж.Аймауытов, Т.Абайлы, А.озыбааров, М.Транбаев, .Стбаев, М.уезов, Р.Мрсеков, К.Жанатаев, Б.Слеев, Т.Жомартбаев еліні егемен ел, іргелі мемлекет болуын асады. Торай, Семей, Орал алаларында 1917 жылы ккек айында съездер теді. Бл съездер жергілікті з мселелерімен атар, Жалпы аза съезін шаыру керек деген мселе ояды. Жалпы аза съезі 1917 жылы 21-28 шілдеде Орынбор аласында ткізіледі. Осы рылтайда «Алаш» деп ат оятынын жазады жне жаадан рылан «Алаш» партиясыны бадарлама жобасын жариялайды. Жобаны жасаандар: .Бкейханов, А.Байтрсынов, М.Дулатов, Е.Омаров, .Бірімжанов, Е.Трмхамедов, .Жндібаев. Осындай аумалы-ткпелі заманда тарих сахнасына шыан Алаш озалысы жне оны кіметі – «Алашорда» сол шатаы аза халыны лтты мддесін, м-мтажын, оны халы ретінде саталып алуына жне талан-таража салдырмауа мтылан бірден-бір саяси салматы кш ретінде танылды. Орынборда 1917 жылы 5-13 желтосан аралыында ІІ жалпыаза съезі теді. Оан 82 кіл атысады. Бл съезді кн тртібінде аралан он мселені ішіндегі е маыздылары – лтты автономия, милиция, лт Кеесі. Бл мселелер бойынша оам айраткерлері .Бкейханов, Х.аббасов, М.Шоай, Ж.Досмхамедов баяндама жасайды. Съезд аулысында: «лтты жерлі Автономия болсын! аза-ырыз автономиясы «Алаш» деп аталсын, Алаш автономиясыны жер стіндегі тгі-суы, астындаы кені Алаш млкі болсын! Алаш облыстарын азіргі бліншіліктен орау масатымен уаытша лтты Кеес рылсын. Мны аты Алашорда болсын, Алашорданы уаытша тратын орны - Семей аласы болсын», - делінді. («Сарыара», 1918 жылы, 25 атар). Осы аулы кшіне еніп, сол жылдан бастап Алашорда кіметіні рухани астанасы болып Семейді сол жаалауы бекітілді. Алашорда кіметіні Шыыс блігі Семей аласына 1918 жылы атар айына келіп орналасады. Алашорданы траасы болып саяси айраткер .Бкейханов сайланады. Алашорда кіметі Семей аласыны «Заречная слободка» деген блігіне 1918 жылы атар айында келіп орналасты. Семейде .Бкейхановты басшылыымен Алашорда кіметі рылып кімет рамына бір топ аза зиялылары .Ермеков, Х.аббасов, М.Транбаев, Р.Мрсеков, .Стбаев, А.озыбааров, Ж.Абаев т.б. ызмет етті. Мскеу институтыны физика математика факультетін алтын медальмен бітірген, Алашорда кіметіні сырты істер жне аржы министрі Х.аббасов тыш Алашорданы милициясы туралы за жобасын зірлеп жасады. Азатты шін айаса тскен Алаш скерлері де алаш осы Семейде жасаталды. Семейді сол жа блігі 1918-1927 жыла дейін Алаш аласы деп аталып келді. Абай мрасынан ибрат алып, рухтанан аза зиялыларыны лкен бір тобы бас осып, жиналан елімізді мдени-рухани орталыы болды. Алаш кіметіні а туын Семейде ктерген осы жылдары лихан Бкейханов, Ахмет Байтрсынов, Міржаып Дулатовтан бастап Мхтар уезов, Мхаметжан Тынышпаев, Халел аббасов, Жсіпбек Аймауытов, Мннан Транбаев, Жаып Абаев, аныш Стбаев т.б. брі-брі лт мддесі шін жан аямай ызмет етті. Осы игі бастауа Алаш зиялыларын ала мтылдыран лы Абайды биік арман-мраты еді. Алаш азаматтарыны жанынан табылан, зі болмаса да, кзіндей болан Абай шкірттері Шкрім, Ккбай, Турал оамдаы згерістер тсында саяси жадайлара да н осты, игі масаттарына жетулеріне бірлесе атсалысты. Тыыз байланысты болып, оларды еліне аморлыын олдаумен бірге, ызметімен, аламгерлік уатымен де аянбай атсалысады. аза топыраындаы алашы аза газет-журналдары да осы Семейде дниеге келді. «Уа арыз серіктігіні» аржысымен «Абай» журналы 1918 жылы апан айынан сол жылды азан айына дейін Алаш аласында шыып трды. М.уезов, Ж.Аймауытов «Абай» журналын жарыа шыарушы жне йымдастырушы болды. Журналды жобасы ке, жазушылары сай, наыз аза тілінде ай сайын екі рет шыып трды. М.Транбаев, Ж.Аймауытов, С.Торайыров, М.уезов, С.Днентаев т.б. аын-жазушылар ыли маала жазып тран. Сонымен атар Алаш зиялылары сол кезде шыып тран «Айап» журналы, «аза», «Сарыара» газеттері лт-азатты крес идеологиясыны алыптасуына ызмет етті. азата ылымны днін егіп кзарасын кеейтуде басылымны лкен сері барын сезінген. Жаласы:
Маала "Ертіс ірі" сайтынан алынды. Тп нсасына сілтеме:
