Бір ататы бай айтыс болып артында аса крікті, аылды жалыз ызы мен мыыран малы алады. ызды слулыы мен бай жасауына ызыан небір бай-манап пен би, болыстар зара таласып, ыз аулына далыа келіп, апталап, айлап жатып алады. Иттей ырылдасан ызыл кз плелерден мезі болып тылысы келен ыз еліне адірлі бар азылар мен асаалдарды жинап аылдасады да, былай деп жар салады: – Сендер кпсідер, мен жалызбын. Мен екі жмба айтамын. Сол жмбаты шешуін тапан жігіт маан да, анау ріс толы мала да ие болады. Мені ордама тек жмбаты шешемін дегендер ана кіреді. Жмбаты шеше алмаандар киімін шешіп, стіне бал жаып, тауыты жніне аунайды. Сол бетімен атын осында тастап, еліне жаяу айтады. Сйтіп кеудесін аып, кпсінген атамінерлерді тапырлыы безбенге тседі. «Данышпан ойды ордасы – мен» деп ордаа кіріп, жмбаты шеше алмаан кп мырзалар лгіндей масара халде жаяу айтады. Мны кріп тауы шаылан зге жрт тарай бастайды. лі де ыздан дмесі бар шаын топ ана алады. Олар да ордаа кіруге бата алмайды. Желінбей ет, ішілмей ымыз алады. Сйтіп отыранда а боз ат мінген жпыны киімді бейтаныс жігіт келеді. – Уа, халайы кедей-кепшікті жзі жадырап, бай-мырзаларды абаы атып апалананын кргенім осы. Не болып жатыр бл ауылда? – деп срайды. Ел мн-жайды тсіндіреді. – Плі, – дейді бейтаныс жігіт, ыз жмбаын шеше алмасам жігіт болып жер басып жрдім не, жрмедім не, туекел – кіремін. – Ессіз болмаса еліді тап. Сен тгіл ел билеген болыс-билер де ыз жмбаын шеше алмай тауыты жнінен тон киіп, масараа шыраан, – дейді есік алдында тран кп мырзаны бірі. Жігіт оларды айтанын тыдамай ордаа кіріп барып, трде отыран азыларды алдына амшысын клдене тастайды. – рбымны барлы шартын естіп келдім. Жалыз атты кедей едім. Осы жолы мыыран мал айдап, айдай слу шып, мерейім тасып елге айтармын. Айтсын жмбаын! ыз ткаппар жігітке былай деп жмба айтады: – Ертеде екі батыр жігіт аылымен ел аузына іліккен бір кедейді ызына бір мезгілде да тсе келеді. ызды айсысына берерін білмей ауыл асаалдары атты сасады. Біріне берсе екіншісі ерегісіп, екі ел арасында дау-жанжал туады. Аыры ызды зі аыл табады. ыз екі жігітке: – Екеуі де екі елді бетке стар азаматысыдар, бірінен-біріді кем крмеймін, бірі боз ат, бірі торы ат мініп келген екенсідер, айсы болса да батарынан кр. Сонау крінген арауыл тбеге барыдар да осы жерге дейін жарысыдар. Осы жарыста кімні аты алып келсе, мен соны етегінен стаймын, – дейді, Екі жігіт ызды улыын арауыл тбеге баранда бір-а біледі. «Ал жібердік, ал кеттік», – дескенмен екеуі де тран орыдарынан озалмайды. ыз удесі бойынша кімні аты алып келсе, соны етегінен стама. Екеуіні де алып барысы келеді. Блар: «Ал кеттік, ал кеттікпен» бден шаршап: – ой, ыз бізді маза еткен екен, аядап барып айыбымызды тартайы, – деп транда асына желмая мінген бір арт кісі келеді. Жн срасып, мн-жайа аныан арт екеуіне бір аыл айтады. Жігіттер артты айтан аылын орындап, ауыла арай жарыса жнеледі. Бірінен-бірі озуа тырысады. Дана арт ыздан дмелі екі жігітті бірінен-бірі озуа жан салып, жарыса жнелетіндей андай аыл айтты екен. Осыны таба ой, жасы жігіт. – Ойлануа бие сауым уаыт, – дейді азыларды бірі. Жігіт аз-кем ойланып отырады да, былай деп жауап береді. – Екеуі де аыма екен. Дана арт олара аттарыды ауыстырып мін деп аыл айтты. ыз басында айсысыны аты алып келсе, соан тиемін деді ой. Ендеше айсысы болса да баталасыны астындаы з атын алдыру шін ананы атын оздыруа кш салатыны белгілі. – Дрыс, дл тапты! – дейді азылар. Жігітті шапшадыы мен тапырлыына сл таданан ыз екінші жмбаын айтады: – Ертеде бір лкені жайлаан ыры байды ажайып слу ыры ызы болыпты. Оларды райсысы іштей: «Мен брінен де слумын, аылдымын, аруа тн нзіктік мені ана бойымнан табылады», – деп ойлайды екен. Біріне біреу да тскелі жатыр дегенді естісе, аландары бір тнде барып, кйеу жігітті лтіріп кетеді екен.
