АВТОР: ЕРАСЫЛ МИЗАМАЛИЕВ. Бріізге Ассаламуаалейкум!. Бгін біз сіздерге аза халыны задар жинаын алыптастыруа, сондай-а, ш жзді басын біріктіріп кеес ткізуге, збек араалпатармен бірге бірлесіп Жоарлара арсы скери ода руа ат салысан, р сзі мірді оындай болан, шешен, Тле би Бабамыз туралы ысаша млімет беретін боламыз!. Ендеше Кеттік! Басталмас брын арнаа жазылып асында шыан оыраушаны басып ойыыз 17-18 асырлар!... 1663 жыл!... лы жзді мекені болан азіргі Жамбыл облысыны Шу ірінде, Дулат тайпасыны рамына кіретін Жаныс руында, Шыр етіп бір сби дниеге келді!... Ол, Бала кнінен кесі лібек биге еріп жріп ел крді, жер крді. Ол, айналасындаы халыты абыр сабыр тіршілігін де, атаны аузындаы аталы аылын да, ересектерді есті де, есер сзін де ой елегінен ткізіп, пайдалысын ойында сатап, керегіне жаратты. йстіп,йстіп бала Тле, скен ортасында аза халыны аынды-шешендік нерінен тлім ала білді. Ол, 15 жасынан бастап, ел билігіне араласып, ел ішінде аыл-парасаттылыымен, діл шешімімен, шешендік нерімен, кзге тсті. Оны осы дарын асиеті Тлені басына Айдар таып ана оймай, лы жзді "Бас Биі" дрежесіне дейін жетуіне лкен себепші болды. Ал оны бас би етіп таайындаан Туке хан болатын. Тле, би болып таныланнан кейін, деттегідей ел ішіндегі дау дамайды ана шешіп ойып арап отырмады. Ол алашында біре-сара саясата да араласып, таным ккжиегін одан рі семірте берді, ал содан кейінгі уаыттарда Тле би бабамыз, елді баы шін, халыты амы шін деп, билік жйесіне, сырты жне ішкі саясата, сол кездегі халыаралы атынастара араласып, осы арада з ыпалын крсетті. Тле би Ташкентті 20 жыла жуы уаытбилеген. Тле би осы арада жалызды шаы шыпасын біліп, лтты лт етер з масаты мен жобаларын, зі ана сйрелемей, аз дауысты азыбек, йтеке билермен бірге бірігіп, Тукені хан етіп ктеруге, ш жзді лыстарын бір орталыа баындыруа, сйтіп, бірегей аза хандыын ныайтуда барынша табандылы крсете білді. Тле би, азыбек бимен жне йтеке бимен бірлесе отырып, аза халыны дстрлі дет-рып, жне шариат задарыны жинаы болып табылатын Жеті жарыны абылдануына атсалысты. Онымен оны азаа жасаан, жасылыы аяталма емес!. Ол, бара жртты арасында да жріп, кзіне крінген мселелерді шешіп тастап, осынау ара халыа, аза пен азаты жанжалдаспауы керек екендігін, егер мсылман мсылмана кек сатар болса, тбі елді ты ашып!, оам іштен сасып!, бірлігі жойылып, берекесі кеткен жрт, тбі елсіз!, лтсыз!, жерсіз! алатындыын айтып жрді. Бейне бір Тле биді негелі мыры, азаа арналандай еді. Оны керемет іздері, тарихты паратарында саталан... Бірде азаты Ке сайын даласында, Іргелес отыран Жанту жне Жантас аулыны екі жігіті шабындыа таласып алады. Олар Аырында бірін-бірі крмеуге серт берісіп, екеуі ат кекілін кеседі. Ай теді, жыл теді. Біра екеуі татуласпай ояды. келері мен аталарыны аыл-кеесіне мойынснбайды. Осы екі жігітті араздыы Тле биді лаына да жетеді, содан би араздасан жігіттерді шаыртады. Тлені йіне екі жатан келген екі жігіт, аттарын бір казыа байлап йге кіреді. Тізе бгіп, биге ол беріседі: Тле Би олара лм-мим демей, орнынан трып, екі жігітпен сырта шыса, екеуіні аттары бірін-бірі асысып тр дейді. Содан: Япырм-ай, мына екеуіні татуын арашы? - дейді Тле асынып тран аттарды кріп. - Кекілдері де келісті екен. Биді осы сзінен екі жігіт ол алысып, татуласады. Енді биден ымсынып ымтырздеріні дос боландыын ыммен сездіріп тран екі жігітті,Тле би тсініп, оларды Жолдары болсын! - деп шыарып салады. Тле би,мірінде хандыты сырты байланыстарын да жасартты,ол жоар шапыншылыына арсы бауырлас аза, араалпа, жне збек халытарыны жауынгерлік одаын руа баытталан шараларды жзеге асыруа атынасты. Ордабасы жиыны кезінде Тле би басшылы жасап, оан лан айыр даланы ткпір ткпірінен Батырларды,би-шешендерді, кімдерді, мірлерді, одан рмен білайыр, білммбет, Смеке, Кшік, Жолбарыс хандарды, слтандарды, Тле би, азыбек би, йтеке би бастаан р руды билерін, даы шыан олбасшыларды жинады. Ол тіпті, Ордабасыа, араздыы заа кеткен шенділерді басын осып, Жоарлара арсы бкілхалыты тойтарыс беру мселесін тбінен талылады... Тле би, зі Саясатты жілігін шаатын, аузы дуалы кісі болатын. Ол, Ордабасыдаы жиын соында, екі биден сз алып, аза жауынгерлерін ткір тілімен рухтандырды. Міне, Кптен кткен соыс та кеп жетті!. Бл соыса білайыр олбасшысы ретінде,аза жасаын бастап барды. Соыс кезінде аза жауынгерлері жауа арсы біріккен майдан рып, бірге имылдады, зара рыс имылдарын лестіріп, Жан жатан шабуыл жасады. Алдымен аза жасаы Ордабасы маайын,кейіннен азастанны Отстік Жетісуынан, Шыыс Алтай блігіне дейінгі жерлерін кері айтарып, Жоарларды тмпештеп уып шыты!. Толыыра Видеода...
