Оомат алып келген ит

 

мрбек он жылдан ашык мезгилдерден бери колхоздо малчы. Мээнеткеч, з ишинин майын чыгарган жоопкерчиликт адам. Ошондой аракетчилдигинин натыйжасында жыл сайын Фрунзеде ткрлч айыл чарба кргзмсн чакырылат. Бул жылы болсо республикалык съездге делегат катары катышууга жолдомо алды. Съездде мрбек чн абдан маанил деген маселелер да козголду. Ошондо жарыш сзг чыгып, мал чарбачылыгындагы кйгйлрг токтолду. Аны кантип чеч жолдорун сунуш катары ортого салды. Ошондо анын сунуштарына кызыккан Арымбек танаписте атайын басып келип таанышты. Ал Таластан келген алдыкы чабан эле. Бат эле пикирлери туура келген эки кесиптеш бири-бирине мал багуу боюнча з ыкмаларын айтып, ынак болуп кетишти. Съезд бтп, кайра эле кайнаган жумуш аларды з айылдарына тартып кетти. Койлорду кыркымга, андан со жуутка, кийин июндун баш ченинде жайлоого айдоо керек. ч-трт ай ал жакта болушат да, кз келери менен куут башталат. Арымбек менен мрбектердин жайлоолору бир ашуунун эки тарабы болуп, канатташ жакын экен. Арымбек Фрунзеде мрбек менен коштошуп жатып, жайында алардын жайлоосуна барарын, з кызыгып багып жргн асыл тукумдуу жылкыларынан бирди жетелеп аларын убадалаган. Анткени сз арасында мрбек жылкы ктп, бирок мыкты асыл тукумдуу айгыр таба албай жргнн айткан эле. Чабандар кткн жай. Каникулга тараган балдарын алып, боз йн жктп, мрбектин й-блс да июнь айынын башында жайлоого бет алды. Жайлоо - башкача дйн. Абасы таза, жыпар жыттуу. Асманда кн жаркырап, ак булуттар ээн-эркин каалгып жрт. Кк майса, тоо этегиндеги жайыттарда оттогон койлордун маараганы, шар аккан суунун дабышы, желеден узап кете албай, кишенеп кайра кулундарына чуркаган бээлердин ндр шамал менен алыска-алыска тарагансыйт. мрбек колхоздун коюн алгандан бери бир гана журтка конот. Башка журт которбойт. Анткени ал тр т кенен, малга да жайлуу. Айланадагы бкс тоолор жапжашыл болуп, ак, сары, кк, кызыл глдр жайнап, тукабадай кооз крнт. Сай жээгиндеги жалбыздын жыты буркурап мурунду жарат. Ал эми кн баткан учур да згч керемет. Ачык кызыл кгм тск боёлуп, сртч жараткан полотного окшошот. Жайлоодогу аткан ар бир та мрбектин й-блс чн мындайча башталат. Бир баласы менен кой жайганга мрбек з кетет. Улуусун жылкыга жнтт. Эртелеп айдап келип, кулундарын байлоо керек. Байбичеси болсо уйларын саап, кызы кемегеге от жагып, саалган сттрд ысытат. Ст тарткан машинеден каймагын ажыратышат. Тартылган кк ст менен ынак сттн аралаштырып айран уютушат. Агыча жылкылар келет, кулун менен жарышып чуркап, аларды кармап, желеге байламай. Анын артынан жайылган койлордун алдын кайрып мрбек да баласы менен такы чайга келишет. Чай ичкени чай, кымыз ичкени кымыз ичип, казанга каланып бышкан ысык нанга каймак матырып жеп, балдары менен кобурашып, ткн-кеткенди сйлшшт. Боз йдн алдында кымыздан уурттап, койлор жайылып жргн талааны карап отурса кандай керемет!.. Мына ушундай кндрдн биринде баягы Арымбек буурул кунанын жетелеп келип калды. мрбек буурул кунанды абдан жактырды. Сынына тамшанып: Баралына келгенде мыкты айгыр болчудай,-деди. Андан кам санаба. Бул менин сага тартуум болсун. Анан жакшы ит дагы бизге окшогон малчыга абдан керек эмеспи. Сага немис овчаркасынын кчгнн да ала келдим. Ой, бали! Канча мезгилдерден бери ушундай итке жетпей жрдм эле. Ырас кылбадыбы. Абдан кубантты мени, рахмат сага. Буюрса абдан мыкты ит болуп берет. Жакшылап йртс, тамагын мыктылап берсе эле кызмат кыла турган иттерден. Энеси абдан акылдуу ит. А, жакшы. Жортуп калган тура. Эми жайы менен балдар бекер жрбй, итти машыктырат,- деп балдарына кайрылды. Анда кич уулу: Макул, ата! Овчаркалар сулуу болот, кулактары тик, акылдуу дагы. Колубуздан келишинче йртбз. Эжекемдин “Менин жайкы каникулум” деген дилбаянына овчарка итти кантип машыктырганым тууралуу жазат турбаймынбы, - деп кубанды. Баары баланын жообуна клп калышты. Иттин аты Куткарбас болду. Куткарбас жаы келген кндн тартып эле йдн кл чордонунда. Балдары кчкк аяр мамиле кылышат. Уулу Кубандын китепканадагы журналдан кинологдордун ит йрт ыкмалары тууралуу маалыматты окуп калганы бар. Ошондогу ыкмалардан колдонуп, кчгн буйрук берип, аны аткартууга йрт баштады. Адегенде "отур", "жат", "кел" деген жнкй буйруктар берилди. Куткарбас аларды ыкчам йрнд. Кийин “койго бар”, “кайрып кел”, “алдын тос”, “рб” сыяктуу мал багууга керектелч буйруктарды да йртт. Кубан бир кн итке тамак берн унутуп калат. Ошондо Куткарбас кадыресе таарынып, чакырса келбей, буйруктарын аткарбай койду. Оо, бул ит таарынганды да билет турбайбы! – деп, Кубан абдан та калган.