Мрын жырау. ХХ асырды "Гомері" атанан лемде тедесі жо " ырымны ыры батыры" атты (Ноайлы жырлары)циклды мраны кейінгі рпаа алдырып кеткен ататы Мрын жырау (Тілеген) Сегірбеклы еді. Мрын жырау зін Нрым Шыршыллына таныстыран жырында айтылатын Маыстау ауданы,Бозашы тбегі,Иткелді деген жерде 1859 жылы дниеге келген.Жырауды мірбаяны туралы здерііз ізденіп біле жрерсіздер.Мен ол кісіні Тіл, дебиет (азіргі М.уезов атындаы дебиет жне нер институты) институты жазан жауап хата берген тізімінде зі білетін мраларды тізейін: 1. "ырымны ыры батыры" туралы гімелер мен жырлар; 2. Трікменні " Крлы батыры" туралы жыр,гіме; 3. Араб еліні Рамуз патшасы, Ысырау патшасы туралы жыр, гіме; 4. Брын Маыстауды жайлаан "Жеті жрт" туралы гіме; 5. азаты (Адайды) Маыстауды мекен етуі туралы; 6. Бймембетті ауасы ( елді ауа кшуі, оныс аударуы ) туралы, яни Маыстау халыны патша кіметіні отарлау саясатына кнбеуі, салы тлеуден бас тартуы, шаруалар ктерілісі туралы; 7. Адайды Абылдан кейінгі ататы аындары: Нрым Шыршыллы, Атан Керейлы, ашаан Кржіманлы туралы гімелер. Мрын жыраудан жазылан " ырымны ыры батыры" ш саладан трады: 1) Ашыбай батыр жне оны рпатары. Бл он батырды амтиды: Ашыбай батыр, Парпария, Едіге, ттыия, Нрадын, Мса хан, Ора, Мамай, арасай, ази. 2) арад батыр жне оны рпатары. Бл он батырды амтиды: арад, Жбаныш, Сйініш, Ер Бегіс, Ер Тегіс, Ер Кегіс, Тама, Тана, Нрік, Шора. 3) Жеке батырлар. Бл салада жырау жиырма бір батырды жырлаан: Асан оны інісі Тоан, Асанны баласы Абат.ара бойлы жне азтуан батыр.зге гімелерде, кне жырларда арабойлы деген сз батыр - жырау азтуанны сипатындай бейнеленсе, Мрын арабойлы деген бір батыр, азтуан деген екінші батыр деп жырлаан. Ккше батыр жне Ккшені лы Ер осай, Ажонаслы Ер Кеес, Манашы жне Манашылы Тябай, Жабыршы жне Жабыршылы Телаыс, Айсаны лы Ахмет, мет батыр, Алау батыр, Шынтас батыр жне Шынтаслы Трехан батыр. ыдырбайлы обыланды, Слтан Керім, арт ожа, лынша. Жеке батырлар дегенмен, бларды кбі келі-балалы батырлар. Сонымен атар, жырау сталыпен айналысан.Мрынны атасы Айыр, кесі Сегірбек, немере аасы мірбек, аасы Тлеген - брі де мір бойы сталы, зергерлік ксіппен айналысан. Атасы Айыр з дуірінде жоры, жортуылды кезедерді ажетіне орай темір,найза, ылыш, жеке ауыз сияты арулар жасаан. кесі Сегірбек Мрынды жас кезінен асында стап,сталы, зергерлік нерге баулыан. Тумысынан н,жыр,кйге марта скен Мрын анасы алдыкзден (алдыыз) ел аузындаы аыз,гіме, н - жырларды йренген. Мрын Нрым жыраумен бірнеше рет кездескен.Отыз екі жасында кездескен сапардан кейін асына ш-трт ай еріп, "Ала тайлы Ашыбай рпатары", "арад рпатары " , жне " лынша" , "Ажонас" , " Ер Кеес" , " Жабыршы" , " Оыз батыр" сияты жырларды, кптеген терме, толауларды йренеді. "Жиырма трт-жиырма бес жастарымда ашаана трт-бес жыл жолдас болдым" , - дейді Мрын. ашааннан: "ыдырбайлы обыланды" , "Шынтаслы Трехан" , "мет батыр" , "Алау батыр" , "Ер Ккше" "Ер осай" , "Асанайы" , "Абат батыр" , "Тоан батыр" , "Манашы батыр" , "Тябай батыр" , "Айсалы Ахмет" , "арабойлы азтуан" жне трікмен халыны "Крлы батыр" дастанын йрендім.Бларды ашаан Нрымнан, Нрым Абылдан, Абыл Сыпырадан тараан дейді екен. Мрын 1890 жылдара дейін Атырау, Орта Азия аймаындаы кп жерді аралайды, базы нерпаздар дадысымен жыр айтып, Хиуа, Бара, Жиделі, Байсын, Ходжент, Нкіс, Хожелі, оырат, Байрамалы, Кне ргеніш сияты Орта азияны отыздан аса алаларында болады. Орта Азия елдерінде халымызды ымбатты мрасы " ыры батырды" жырлап насихаттаса,сол ірде кездескен жырау,жыршылардан туысан халытарды ерлік дастандарын, жыр-хикаяларын йренеді... (ЫРЫМНЫ ЫРЫ БАТЫРЫ) кітабынан.
