Ассалаумаалейкм рметті отандастар! Бгінгі видеомыз мірінде бір рет болсын соыста жеілмеген лы олбасшы Сбетай жайлы болма. Ол ранай руынан шыан ататы олбасшы. Шыыс ханны е сенімді рі сыйлы олбасшыларыны бірі болып табылады. Оны даы бкіл лемге йгілі біра кінішке орай з елімізде оны кп адамдар біле бермейді. Ал оданда аяныштысы - Сбетай батырды азатарды з бабасы екенін біле бермеуі болып табылады. ранай рулары Шыыс хан дуірінде балаш кліні шыыс алабы мен Зайсан кліні шыысындаы ара ертіске дейінгі алаптарда мір срген. Ал одан кейін Хорезім шах мемлекетіні лауынан со ранайлар аратау мен Алатау баурайларына келіп оныстанан. Ал енді ранайларды кне тарихын келтірейік. Ертеде Ккжал деген даты батыр болады, оны рпатары кбейіп, одан кптеген улеттер тарады. Соларды арасынан раай есімді бір бала дниеге келді де, ол са бойлы, аса крікті де сымбатты жне асан баадр жігіт болып жетілді. Ол ер жеткен дуірде Албанны рпатарынан тараан бір улетінен е слу ару атанан атун (атын) есімді ыз да бой жетіп, оны слулыы туралы гімелер шартарапа тарады. атун (атын) дегенні маынасы – слу бикеш, слу ханым дегенді аартады. Ол зі асан сымбатты ару жан болатын, сіресе оны тым зегір кздері сзбен сипаттап жеткізе алмайтындай дрежеде демі боландытан, оны осылайша атаан еді. Оны слулыыны даын есіткен жігіттер шаратыраптан келіп, оны бір кргеннен-а ашы болып, оны айттырмаан жігіт аз алды. Біра ол ыз келген жігіттерді бірде-біреуіне кіл бермеді. Сол кездерде атунні (атынны) даын есітіп раай баадр да, ол ызды кру шін жола шыан болатын. Содан ол жетіп келіп атунмен (атынмен) кездескен кезде, екеуі де бірін-бірі натып алды. Сонда Албанны рпатары ол аруды тойын жасап раай баадра трмыса берді. Тойдан кейін раай баадр сйікті жарын зіні жртына алып кетті. Сйтіп олар за, рі баытты мыр кешірді. атун (атын) раайа трмыса шыаннан кейін жалпы он трт рет рса ктеріп, тоыз л бала жне бес ыз баланы дниеге келді. Ол алашы жкті болан кездерінен-а жолбарыс жрегіне жерік болды. Содан ол белгілі бір мезгілде жыртышты жрегін жемесе млде баса тамаа тбеті тартпайтын болып алды. раай те ержрек те батыр адам тын, ол жолбарыс аулауды неше трлі тсілдерін ойлап тауып, сйікті жары шін оларды жректерін алып келіп беретін болды. Біра ш Сумер тауыны раай мір сретін тарапында жолбарыстар аз кездесетін еді. Сондытан ол ш Сумер тауыны ары тарапына асып тті. Сйтіп ол оны ары жаына ткен кезде суыны тсі зіні сйікті йелі атунні (атынны) сем кздеріні тсіне тым сайтын бір зенді кездестірді де, оан атун (атын) деп атау берді. Сонан со ол бала-шаасымен бірге ол зеннен тіп, жолбарыстарды соынан жріп бара беріп, бір мшел жылынан арты уаыт ткенде Буйратты (Бойратты) рпатарына кездесті. Ол кезде раайды бірнеше лы ер жетіп жне бірнеше ызы бой жетіп алан еді. Сонда ол Буйратты (Бойратты) кейбір улеттерімен да-жекжат болып, оларды бірнеше ызын балаларына айттырып алды жне зіні бірнеше ызын олара трмыса берді. Сонан со кері айтып келе жатанда, йленген балаларын оларды айын жрттарынан аса алыс болмаан айматара оныстандырып алдырды да, алан л-ыздарын ертіп ырызды рпатары оныстанан аймаа келді. Сйтіп, ол жерде де ырыз рпаынан тараан бірнеше улетімен дажекжат болып, ыз беріп, ыз алысты. Сосын йленген лдарын сол маайдаы айматара оныстандырып, алан екі кенже лын ертіп ш Сумерді бергі бетіне асып тті де, зіні руластарына келіп осылды. Ол екі лдан кптеген рпатар тарады. Оларды анасы атун (атын) дниеден ткенде, оны сиетіне сай, оны ш Сумер шыыны баурайына жерледі. Айтуларына араанда, ол: «Мені ш Сумерді баурайына жерледер, ол жерге мені круге раай аталары келеді»-деген екен. Ал раайды зі одан брын дние салан екен.
