Кыргыз элинде байыртан Айга, Кнг, жылдыздарга абай салып, аба ырайынын згршн, кндн, жуманын, айдын, керек болсо жылдын кандай болорун алдын ала билип, туйюуп, тшнгн элдик астрономиялык билимдер уланып келген. Ал билимдердин ээси эл ичинде санчы, санакчы, эсепчи, табыркачы деп аталган. Ай менен Кндн ырайына карап Ай-кн жылсанагы, ркр менен Айдын аракетине карап, ркр-ай жылсанагы калыптанган. Сары жылдыздын (Онай – Юпитер) кыймылына карап кыргыздын жыл ср билими келип чыккан. Ошондон ар бир жылга бир мчл жаныбардын атынан аталып, 12 жылдык мчл аныкталган. Кыргыздын байыркы астрономиялык билимдеринин лгс чийимташтардан да сакталып калган деген пикирлер бар. Ал эми элдик уламыш жомоктордо кн тутумундагы тогуз планетанын аталыштары, ркр топ жылдызы, Чолпон, Сары жылдыз, ч Аркар жылдызы, кичи дбт, чо дбт, Жетиген, кичи Жетиген, Алтын казык, Тараза жылдызы, Тоотай мерген, Балбылдак жылдыз, Чмч жылдызы жана башка кптгн жылдыздардын аталыштары кездешет. Уламыштар демекчи, астроном Абакир Калыбеков элдик уламыштардын арасынан Ай-Кн, жылдыздарга байланыштууларын чогулткан жана знн да жомогун жараткан.
