Асан Кайбылдаевдин "Кыргыз клр" китебинен кнн баяны: СЫНГАН БУГУ Кыргыз элинин маданий мурастарынын туу чокусу деп «Манас» менен «комуз нрн» эсептесек, комуз нрндг чен жеткис бийиктиктер Карамолдо клрнд, ал эми клр жаатындагы бийиктик «Сынган бугуга» таандык. Бгнк кнд Карамолдонун 50г жакын клр кыргыз радиосунун музыкалык «Алтын казынасында» сакталып турат. Балким, улуу комузчунун ккргнд жздгн клр уялап жаткандыр. Тб тшкн кенебестиктин кесепетинен залкар таланттын чыгармачылык нрканасы кеири ачылбай, к сандыгы кблбгн боюнча кмндр кетпедиби! К нрнн жылдызы «Сынган бугунун» таржымал-баянын ал тактап айтаар эле. Карамолдонун курбусу- таасын комузчу Чалагыз Ыйманкуловдун айтканы бар: «Мураталы карыя «Ккй кести», «Сынган бугу» д клрд Капал, Байгазы деген шайырлардын кс экен деп, аз-маз башталышын гана черткен. Ал киши Капал, Байгазынын здрнн йрнп, аларга караганда жакшылап кошумчалаган болуу керек. Ошол сыяктуу, Карамолдо да «Сынган бугу», «Ккй кести», «Ибарат» д бир кездеги бирин-серин кайруусу бар клрд байытып, кркн чыгарып элге жеткирди» («Карамолдо замандаштарынын эскерлрнд», 1987)... Жазуучу Касым Кайым уулу залкар комузчу Чалагыз аксакалдын оюн мындайча улаган: «Маркум Кркй уулу Мураталынын айтуусунда «Сынган бугу» аз гана кайрыктан турган мудуу к болгон. Кийин Карамолдо аны тогуз толгонуп, жеке адамдын тагдырына тийишт кайгыны, карама-каршылыкты жана кршт жалпылаштырып, бткл бир доордун нн айландыра алган. Ошондой болгондон кийин ал кн Карамолдонуку деп айтуу закондуу экендиги талашсыз». Крнкт музыковед В. Виноградов да кеири белгил бул к баяны тууралуу з пикирин мындайча ортого салган: «Сынган бугу» – эбак бир кезде тп кеткен феодалдык уруулук коомдун окуяларынын таасири астында пайда болгон комуз кс». («Кыргыздын элдик музыканттары жана ырчылары». 50- бет). Арийне, кээ бири угуп айтса, кээ бири кргнн айтат. Алп манасчы Саякбай «Сынган бугунун» баштапкы ээси Байгазы экенин: Чо нускалуу комузчу, Уюп жаткан кен экен, Байгазы деген неме экен... Аяр сйлп, бек таштап, Ал Байгазы кеп баштайт: Атасы черткен клрд, Бала йрнп алса деп, Кийинки укум-тукумга, Мураа болуп калса деп, Жркт жргн тилегим. Куржунуа салып ал, Атамдын берген кс деп, Ак пейилден алып кал! – деп кабарлайт. (уландысы комменттерде)
