БІЛАЙЫР ХАНДЫЫ | ОЙРАТПЕН МАСАРА КЕЛІСІМ

 

1428 жылы асйек, шонжарлар 17 жастаы білхайырды хан етіп сайлады. Ханды збек лысы, збек хандыы, Шайбани лысы, білхайыр лысы деп аталды. лысты алып жатан жері мен халыны кпшілігі ыпшатар боландытан, оны ыпша хандыы деп те атаан. білхайыр хандыы батысында Жайы, шыысында Балаш, отстігінде Арал мен Сырдарияны тменгі аысы, солтстігінде Тобыл, Ертіс зендеріні орта саласы аралыын алып жатты. Рузбихан дерегі бойынша, білхайыр хандыы негізгі ш халытан – шайбанилерден, араалпатардан жне азатардан тран. 1431 жылы Екіретп деген жердегі Тоа Темір рпатарымен болан шайаста білхайыр жеіске жетті. Кейін Орда-Базарды баындырып, зіні орталыы етті. Оан дейін астана Тура аласы болан. 1446 жылы білхайыр хан Атбасар маында Мстафа ханды тас-талан етті. Бл жеістен кейін Сыана, Аркк, Соза, Аоран, зкент алаларын басып алды. Cыана аласын зіні орталыы етті. 1446 жылы Самаранды алды. 1456-1457 жылдары білхайыр хан Сыана аласы тбінде з-Темір бастаан ойраттардан жеіліп алды. Ол 1468 жылы Моолстана арсы жорыа шыады. Жоры кезінде Аыстау деген жерде айтыс болды. аза хандыыны рылуымен білхайыр рпатары Шыыс Дешті ыпша жерінде билік жргізу ыынан айырылды.