Жсіп Баласан философиа, математика, медицина, астрономия, астрология, нертану, дебиеттану, тіл білімі, таы баса ылым салаларыны дамуына зор лес осан. Жсіп Баласаниді есімі лемдік дебиет пен мдениет тарихында "таду білік" ("тты білік") дастаны арылы алды. Жсіп Баласани бл дастанын хижра есебімен 462 жылы, азірі жыл санау бойынша 1070 жылда жазып бітірген. Дастанды "хандарды ханы" - арахандар улеті мемлекетіні (942 - 1210) негізін салушы Слеймен Арслан хана (908 - 955) тарту етеді. Сол шін хан з жарлыымен Жсіп Баласаниа "хас хажиб" - "бас узір" немесе "лы кеесші" деген лауазым берген. Дастанны бізге жеткен ш нсасы бар. Біріншісі, Герат аласындаы 1439 жылы кне йыр жазуымен (азір ол Вена аласындаы Корольдік кітапханада сатаулы), екіншісі, 14 асырды 1-жартысында Египетте араб рпімен (Каирды Кедивен кітапханасы орында) кшірілген. Ал Наманан аласынан табылан шінші нса 12 асырда араб рпімен ааза тсірілген. Бл олжазба Ташкенттегі Шыыстану институтыны орында сатаулы тр. алымдар осы ш кшірме нсканы райсысына тн зіндік ерекшеліктерді жинатай отырып, "тты білік" дастаныны ылымыны негізделген толы мтінін жасап шыты. Венгер алымы Герман Вамбери (1832 - 1913) "тты білікті" бірнеше тарауын неміс тіліне аударып, 1870 жылы Инсбрук аласында жеке кітап етіп бастырып шыарды. Бл шыарманы зерттеу, ылымыны мтінін дайындау жне аударма жасау ісімен орыс алымы В.В. Радлов (1837 - 1918) жиырма жыл бойы (1890-1910) айналысан. Тркия алымдары 1942-43 жылдары "тты білікті" ш нсасын да Стамблдан ш том кітап етіп шыарды. "тты білік" дастаны орта асырларда бкіл тркі леміне тсінікті болан Карахан улеті мемлекеті тріктеріні тілінде жазылан.
