Ата-ананы разылыы – Алланы разылыы / стаз Жарын Мырзатай

 

Барлы матау Алла Таалаа тн. Матауа Алладан баса ешкім лайыты емес. Пайамбарымыза сансыз салауаттар мен Алланы игіліктері болсын. Мсылманны Алла Таала алдындаы дрежесін ктеретін Исламдаы амалдарды бірі ата-ананы рметтеу болып табылады. Бл амалды маыздылыына Алла Тааланы ран Крімдегі мына аяты длел болады. «Раббы, зіне ана лшылы етулеріді жне ата-анаа жасылы жасауларыды парыз етті», - деген. («Исра» сресі, 23-аят) Пайамбарымыз (оан Алланы игілігі мен слемі болсын) сахабаларына: «Сендерге кнларды е лкенін айтайын ба?» дегенде, олар: «И Алланы елшісі айтыыз», деп жауап атады. Сонда Алла елшісі оан Алланы игілігі мен слемі болсын: «Ол амал- Алла Таалаа серік осу жне ата-ананы тыдамау», - дейді. Мнда Аллаа серік оспаудан кейінгі біз шін е лкен амал ата - ананы рметтеу ережесі айын байалады. Сондай-а, Аллаа серік осу андай лкен злымды болса, ата-ананы тыдамау да сондай лкен злымды болып есептеледі. Бхариден жеткен хадисте пайамбарымсыз (оан Алланы игілігі мен слемі болсын): «Сендерге Алла аналарыды рметтемеуді харам етті», - деген. Бл жерде арнайы ана жайлы айтылуда. Тіпті, фи мселесінде, адам баласы нпіл намаз оып тран кезде анасы баласын шаырса, намазын зуге болатындыы жайлы рсат бар. йткені, ата-анаа жауап беру парыз. Тек ана, парыз намазды зе алмаймыз, себебі, Алланы аысы брінен жоары трады. Мслимні сахихында баяндаландай, бірде пайамбарымыз оан Алланы игілігі мен слемі болсын сахабаларымен отыран кезде: «Сендерге Иеменнен бір ру келеді. Соларды ішінде Уайс ибн Амр (табиин) деген кісі болады. Оны денесінде тері ауруы болады. Сол ауруынан дирхамны клеміндей жерден басасын Алла емдеп жіберген. Егер ол Алладан бір нрсені сраса, оан срааны міндетті трде беріледі», дейді де, «оны анасы бар, сол анасына игі арым - атынаста еді», деп, сзін жаластырады. «Ей Омар, егер шама келсе, оны крген кезіде, сен одан Алланы кнларыды кешіруін срап ал», дейді. Осы оиа оларды есінде алады. Кейіннен Омар р.а. халифа болан кезінде Иеменнен бір тайпа келеді. Сонда Омар олардан: «Араларыда Уайс ибн Амр деген кісі барма?», деп срайды. Сонда адамдар та алысып: «Бар», деп жауап береді. Омар р.а. онымен кездесіп: «Уайс ибн Амр деген сен бе?» деп сраанда, ол: «и», дейді. Омар р.а: «Сен мурад деген рудансы ба?, бойыда тері ауруы болан екен ой, Алла дирхамдай жерден баса жеріді жазып жіберген екен ой», дейді. Ол: «и солай», дейді. Омар р.а: «Сені ана бар екен ой, бны Алланы елшісі айтып еді, соны негізінде сенен срап трмын», дейді. Сосын Омар: «Сен Алла Тааладан мен шін кешірім срашы», дейді. Ол: «Мен сізге сраймын ба?», деп та алады. Омар одан айта-айта тініп, кнлары шін Алладан кешірім сратызады. Бл оиадан алар ибратымыз Алла елшісі (оан Алланы игілігі мен слемі болсын) айтан ол кісіні бойындаы бір ана амалы анасына игі арым-атынасы еді. Блкім, сол шін оны дасы рдайым абыл болан. Уайс ибн Амр анасы сыраттанып, оны кндіз-тні уайымдап, сол кісіге араймын деп, пайамбарымызбен оан Алланы игілігі мен слемі болсын кездесуге келе алмаан. Оны анасына деген игі арым-атынасыны себебінен Алла оны есімін пайамбарымызды оан Аланы игілігі мен слемі болсын аузына салан екен. Омар р.а. талай жерді ашан лкен сахаба. Дінге аншама ебек еткен Омарды (р.а.) зі Уайс ибн Амра барып, зіне Алладан кешірім сратызуы ата-анаа деген рметті Алланы алдында лкен дреже екендігін байаймыз. Пайамбарымыз (оан Алланы игілігі мен слемі болсын): «Ата-анасын тыдамаан адама ияметте Алла оан арамайды», - деген. Пайамбарымыза бір кісі келіп: «Ей Алланы елшісі, мен Алладан баса тірді жотыына, сен Алланы лы рі елшісі екендігіе кулік беремін, бес уаыт намазымды оимын, малымнан зекет беремін, рамазан оразасын стаймын»- дегенде, пайамбарымыз (оан Алланы игілігі мен слемі болсын): «Кімде-кім осы кйде лсе жннатты болады. Пайамбарлар, шыншылдар жне шаидтермен бірге болады, егер ата-анасына бойсынан болса» дейді. Яни, кімде-кім ата-анаа бойсынбаан болса, олара арсы келіп, ренжіткен болса, баса амалдарыны пайда бермеу ауіпін туызады екен. Ибраим (а.с.) пайамбарды иссасында баласы Исмаилге: «Балаайым, мен сені тсімде бауыздап жатанымды крдім (яни Алладан баласын бауыздауа бйры келген)»- дегенде, Исмаил: «кетайым, Алланы бйрыын орындаыз, Алла аласа мені сабырлылардан табарсыз»- дейді. Сонда баласын байлап, бауыздайын деп жатанда, баласы Исмаил: «кетайым, мені дрыстап байлаыз, озалып кетпейін, сосын кзімді жауып ойыызшы, (баса бір риуаятта денемді ткеріп ойыыз деген) йтпесе, сізге жаман кзбен арап оюдан Алладан орамын»- деген. Бл оиа Алланы Ибраимге (а.с.) жіберген сынаы екендігін крсетеді.